Krajowa Rada Izb Rolniczych działa na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1083) oraz Statutu przyjętego uchwałą Krajowej Rady Izb Rolniczych nr 6/2014 z dnia 28 maja 2018 r. zmienionego uchwałą KRIR nr 6/2020 z dnia 9 września 2020 r.
Mocą tej ustawy utworzony został rolniczy samorząd gospodarczy działający na rzecz rozwiązywania problemów rolnictwa i reprezentujący interesy zrzeszonych w nim podmiotów (art. 1 ust. 1 ustawy) a w ramach niego KRIR.
KRIR posiada osobowość prawną i stanowi ustawową reprezentację izb rolniczych. 
Krajowa Rada Izb Rolniczych posiada nadany numer REGON 012440681 oraz NIP 5261762562. 
W skład KRIR wchodzą prezesi izb rolniczych oraz wybrani przez walne zgromadzenie delegaci po jednym z każdej izby (art. 37 ust. 3 ww. ustawy).
Do zadań KRIR, stosownie do art.  38 ww. ustawy oraz par. 7 ust. 1 Statutu, należy w szczególności:
1) reprezentowanie izb przed Sejmem, Senatem i organami administracji rządowej, z wyłączeniem administracji rządowej w województwie;
2) opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz założeń i programów polityki rolnej;
3) przedstawianie właściwym organom, o których mowa w pkt 1, oraz organom samorządu terytorialnego wniosków w sprawie sytuacji w rolnictwie oraz inicjatyw w zakresie regulacji prawnych;
4) udzielanie izbom pomocy w wykonywaniu ich zadań;
5) zarządzanie wyborów do walnych zgromadzeń izb,
6) prowadzenie działań socjalnych, promocyjnych i edukacyjnych na rzecz rolników i członków ich rodzin.
Organem wykonawczym Krajowej Rady Izb Rolniczych jest Zarząd (zgodnie z art. 39 ustawy i par. 27 i 28 Statutu, składający się z Prezesa, Wiceprezesa oraz trzech członków Zarządu wybranych w głosowaniu tajnym, przez KRIR spośród jej członków. Zarząd KRIR. odpowiedzialny jest m.in. za prowadzenie gospodarki finansowej KRIR (par. 28 ust. 3 pkt 3-5 Statutu). Zgodnie z par. 13 i 14 Statutu, Zarząd na zewnątrz reprezentuje Prezes.
 Zarząd realizuje swoje zadania przy pomocy biura, którym kieruje Dyrektor wybierany przez Zarząd (art. 41 ustawy oraz par. 33-36 statutu). Biura Krajowej Rady Izb Rolniczych mieszczą się w Warszawie, Parzniewie i Brukseli.